გაუმჯობესებული ჰაერის ხარისხი კავშირშია დემენციის რისკის შემცირებასთან
- ადგილებმა, სადაც ჰაერის ხარისხი მეტად გაუმჯობესდა, აჩვენა შედარებით მცირე ავადობა დემენციის დიაგნოზით კვლევაში მონაწილე ქალებს შორის
- კვლევა ფოკუსირდა წვრილი ნაწილაკებისა და აზოტის დიოქსიდის გაზომვაზე – ორი ძალიან გავრცელებული დამაბინძურებელი, რომელიც საგზაო გამონაბოლქვისგან წარმოიქმნება
ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში დაგროვილმა მტკიცებულებებმა აჩვენა, რომ ჰაერის დაბინძურება მნიშვნელოვანი რისკ-ფაქტორია დემენციის განვითარებისთვის სიბერეში. „როდესაც მგრძნობიარე ადამიანები შეისუნთქავენ დაბინძურებულ ჰაერს, ძალიან მცირე ნაწილაკებს შეუძლია, შეაღწიოს ფილტვებსა და ცირკულაციის სისტემაში“, – განუცხადა „The Daily Beast”-ს ჯიუ-ჩიუან ჩენმა, სამხრეთ კალიფორნიის უნივერსიტეტის ნეირომეცნიერმა. „ამ „ტოქსიკურ“ პასუხებს შეუძლია, გამოიწვიოს ჰემატოენცეფალური ბარიერის გაჟონვა და დააზიანოს ტვინი“. ეს სულაც არ განსხვავდება სხვა რისკ-ფაქტორებისგან (მაგალითად მოწევა), რომელსაც შეუძლია, უარყოფითი გავლენა იქონიოს ადამიანის ჯანმრთელობაზე, რაც მას უფრო მოწყვლადს ხდის დეგენერაციული პირობების მიმართ, როგორიცაა დემენცია.
დიდი კითხვის ნიშანი, რომელიც მეცნიერებს ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში ჰქონდათ, ეხებოდა შემდეგ საკითხს: იყო თუ არა ჰაერის დაბინძურების გავლენა მუდმივი დემენციის განვითარების რისკზე; ან იყო თუ არა ეს რაღაც, რისი შეცვლაც შეიძლებოდა. „მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის ნაშრომების“ კვლევების მიხედვით: რამდენიმე წლის განმავლობაში გაუმჯობესებული ჰაერის ხარისხი დაკავშირებულია ხანდაზმულ ქალებში დემეცნიის რისკის შემცირებასთან.
კვლევები აძლიერებს ეჭვებს, რომ გარე დამაბინძურებლებს შეუძლია, ხელი შეუწყოს ტვინის დაჩქარებულ დაბერებას. მაგრამ, უფრო კრიტიკულად რომ ვთქვათ, ის ასევე აჩვენებს, რომ დაბერება შეიძლება, შენელდეს, თუ ამ დამაბინძურებლების გამოყოფა შემცირდება.
მკვლევრების ჯგუფმა 2008-2018 წლებში აშშ-ში მცხოვრები 74-დან 92 წლამდე კატეგორიის 2,239 ქალის წლიური ფიზიკური და კოგნიტური ჯანმრთელობა შეაფასა. ჩენი და მისი კოლეგები ქალებზე დაკვირვებაზე ფოკუსირდნენ მას შემდეგ, რაც ისინი ნეიროდეგენერაციული დაავადებების არაპროპორციული გავლენის ქვეშ აღმოჩნდნენ, როგორიცაა ალცჰაიმერი, რომელსაც მივყავართ დემენციამდე. ასეთი ქალები გეოგრაფიულად გაფანტულები იყვნენ მთელ ქვეყანაში და არ იყვნენ დემენციით დაავადებული 2008-დან 2012 წლამდე. მკვლევრებმა ეს შეფასებები გარე დაბინძურების ყოველწლიურ საშუალო კონცენტრაციას შეადარეს (1998-დან 2012 წლამდე), რათა განესაზღვრათ, თუ რომელ ადგილებში იყო ჰაერის ხარისხი მისაღებ, ჯანსაღ დონეზე. კვლევა ფოკუსირდა წვრილი ნაწილაკებისა და აზოტის დიოქსიდის გაზომვაზე (ორი ძალიან გავრცელებული დამაბინძურებელი, რომელიც საგზაო გამონაბოლქვისგან წარმოიქმნება).
ამ 10 წლის განმავლობაში 398 ქალს დაუსვეს დემენციის დიაგნოზი. მაგრამ მკვლევრებმა აღმოაჩინეს, რომ ადგილებმა, სადაც ჰაერის ხარისხი მეტად გაუმჯობესდა, აჩვენა შედარებით მცირე ავადობა დემენციის დიაგნოზით კვლევაში მონაწილე ქალებს შორის. ჩენმა განმარტა, რომ ჰაერის დაბინძურების გარემოს დაცვის სააგენტოს (EPA) ამჟამინდელი სტანდარტული ზღვრიდან დაახლოებით 15%-ით შემცირებამ, დემენციის რისკის 20%-ით კლება გამოიწვია.
გარდა ამისა, კავშირი დემენციის დაბალი რისკისა და ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესებას შორის მნიშვნელოვნად არ განსხვავდება ასაკის, განათლების, გეოგრაფიისა, ან გულ-სისხლძარღვთა რისკ-ფაქტორების მიხედვით, რაც იმას ნიშნავს, რომ დაბინძურება უფრო დიდ როლს თამაშობს დემენციის განვითარებაზე, ვიდრე ამას ჩვენ ვფიქრობდით.
კვლევა სრულყოფილებისგან შორსაა. დასკვნები სავარაუდოა, რომ ხანდაზმულ მამაკაცებსაც შეესაბამება. გარდა ამისა ზოგიერთი ქალი შესაძლოა, ყოველდღიურ ცხოვრებაში საფრთხის ქვეშ ჰაერის დაბინძურების სრულიად განსხვავებული დონის გამო ყოფილიყო, ვიდრე ამას არსებული ჰაერის ხარისხის შესახებ ზოგადი ინფორმაცია გვთავაზობს. სხვა ფაქტორებს, როგორიცაა მწვანე სივრცეები, შესაძლოა, გავლენა ჰქონოდათ ჰაერის ხარისხზე ლოკალურ დონეზე.
მაგრამ ცოტა მიზეზი არსებობს, რის გამოც მთავარი იდეა შეიძლება, ეჭვქვეშ დადგეს: ადამიანისა და გარემოს ჯანმრთელობის განცალკევება შეუძლებელია.
სტატიაზე მუშაობდა : ანუკი კვეკვესკირი
წყარო : www.thedailybeast.com