ჰაერის დაბინძურების ზემოქმედება ჰიმალაის მთებზე გლობალური პრობლემაა

• ჰიმალაის მთებზე თოვლი წარმოუდგენელი სისწრაფით დნება.
• ყინულის გალღობის მთავარ მიზეზი ადამიანის მიერ დაბინძურებული გარემოა.
• მყინვარის დნობა მასშტაბურია და გლობალურ პრობლემას ქმნის.

დოქტორ ფილ პორტერის, ოცდაათი წლის გლაციოლოგის, ახალი ანგარიში გვამცნობს, რომ ჰიმალაის მთებზე წიაღისეულის წვისგან წარმოქმნილი შავი ნახშირბადის გავლენას მსოფლიო მასშტაბის მნიშვნელობა აქვს და არსებული პრობლემა უფრო დიდია, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს.

1500 მილის სიგრძის ჰიმალაის ხშირად „აზიის წყალსაწნევ კოშკს“ უწოდებენ, ვინაიდან ის იკავებს მტკნარი წყლის უდიდეს მარაგს პოლუსური რეგიონების გარეთ. ჰიმალაის დნობადი თოვლისა და ყინულის მიერ წარმოქმნილი მტკნარი წყალი უკიდურესად მნიშვნელოვანია. მიჩნეულია, რომ მსოფლიო მოსახლეობის ერთი მეხუთედი, პირდაპირ ან ირიბად, დამოკიდებულია ამ რესურსზე და მყინვარიდან ჩამომდინარე წყალს იყენებს ირიგაციისთვის, ელექტროენერგიისა და აგრარულ წარმოებაში.

დამტკიცებულია, რომ ყინულოვანი დანაკარგის მაჩვენებელი იზრდება, რაც ნიშნავს იმას, რომ მყინვარის შემცირებისას წარმოიქმნება გამლღვალი წყლის უხვი მარაგი. შესაბამისად, ყინულოვანი საფარის წილი იკლებს და არ აღდგება. თოვლისა და ყინულის ზედაპირის შემცირება ზღვის დონის მატებას, შემდეგ კი, გამლღვალი წყლის ნაკადის კლებასაც გამოიწვევს. შედეგების წინასწარი ანალიზიც კი საგანგაშო სურათს გვიხატავს.

ყინულის გალღობის მთავარ მიზეზად ადამიანის მიერ წარმოქმნილი, თოვლსა და ყინულზე დანალექად მოდებული დამაბინძურებელი ნივთიერება სახელდება. ეს არის დედამიწის ერთ-ერთი ყველაზე დაბინძურებული არე. შავი ნახშირბადი ზედაპირზე გროვდება, თოვლი კარგავს თავის არეკვლისუნარიანობას: შავი ფენა, არეკვლის ნაცვლად, იწყებს სითბოს შეწოვას და ყინულის დნობას. 1990-იანი წლებიდან ჰიმალაის მყინვარებზე წარმოებული გაზომვები ცხადყოფს შავი ნახშირბადის ნარჩენების ზრდას, რასაც ინდუსტრიული განვითარება აჩქარებს.

კვლევების შედეგად მიღებულ დასკვნას დოქტორი პორტერი საგანგაშოდ მიიჩნევს. მისი აზრით, მიუხედავად იმისა, რომ ეს მოვლენა დიდი ბრიტანეთიდან 4000 მილის დაშორებით, ჰიმალაიზე ხდება, პრობლემა მასშტაბურია და გლობალურ საფრთხეს ქმნის, როგორც ზღვის დონის ზრდით, ასევე, მომავალში მტკნარი წყლის რაოდენობის შემცირებით, რაც პოტენციურ გავლენას იქონიებს მსოფლიო სასურსათო რესურსებზე.

ანგარიში სახელად „შავი ნახშირბადის დანალექის გავლენა თოვლიან და ყინულოვან ზედაპირებზე მსოფლიოს მყინვარით დაფარულ გარემოებებში“ ასევე ეხება ალპებში ქარის მიერ მოტანილი საჰარას ქვიშის გავლენას, როგორც ჰიმალაებში შავი ნახშირბადის მსგავსად ყინულის არეკვლისუნარიანობაზე პასუხისმგებელს. აღსანიშნავია, რომ შვეიცარიის მყინვარების ყინულოვანი საფარის გაქრობის პიკური მაჩვენებელი 1940-იან და 1950-იან წლებში მოხდა – ახლა კი „აზიის წყალსაწნევი კოშკის“ დაცვის აუცილებლობა დგას.

სტატიაზე მუშაობდა: გიორგი ქარქუზაშვილი, ანა ახალაძე

წყარო: airqualitynews.com

30 ნოემბერი 2023 წელი