ჩრდილოეთ ინდოეთის სულ მცირე 56 ქალაქი განიცდის ზამთარში დელის მსგავს ჰაერის დაბინძურებას

• ნიუ დელი ყოველ ზამთარს აქვეყნებს სიახლეებს ჰაერის დაბინძურების ტოქსიკური დონის შესახებ. მაგრამ ახალი კვლევის თანახმად, საფრთხე ჩრდილოეთ ინდოეთში  უფრო ფართო არეალზე ვრცელდება
• ჰაერის დაბინძურების გავრცელებული წყაროები მთელ რეგიონში: ღეროების წვა, სამრეწველო და სატრანსპორტო საშუალებების გამონაბოლქვი, პიროტექნიკის გამოყენება დივალის დროს

ნიუ დელი ყოველ ზამთარს აქვეყნებს სიახლეებს ჰაერის დაბინძურების ტოქსიკური დონის შესახებ. მაგრამ ახალი კვლევის თანახმად, საფრთხე  ჩრდილოეთ ინდოეთში  უფრო ფართო არეალზე ვრცელდება. ეს საფრთხე გავლენას ახდენს პენჯაბზე, ჰარიანაზე, უტარ პრადეშზე, რაჯასტანსა და დელიზე.

ამ ადგილებში არსებულმა პატარა ქალაქებმა, რომლებსაც მთელი წლის განმავლობაში შედარებით სუფთა ჰაერი აქვთ, აჩვენა ჰაერის დაბინძურების დონის ზრდა ზამთრის დასაწყისში, როდესაც ფერმებში გაჩენილმა ხანძრებმა ეროვნული კაპიტალი „გაზის კამერად“ გადააქცია, ნათქვამია კვლევაში.

ეს ადასტურებს, რომ დამაბინძურებლებმა გამოიწვია ატმოსფერული ცვლილებები. ეს ყველაფერი, დელის მსგავსად, ამ შტატების სულ მცირე 56 ქალაქში ხდება, ნათქვამია მეცნიერებისა და გარემოს ცენტრის (CSE) მიერ ჩატარებულ კვლევაში.

“ზამთრის განმავლობაში ატმოსფერული ცვლილებები, რომლებმაც გამოიწვია ინვერსია, ქარის მიმართულების ცვლილება და ატმოსფერული ტემპერატურის სეზონური ვარდნა, აკავებს დამაბინძურებლებს ჩრდილოეთ ინდოეთში. ამ ყველაფერს ემატება ფერმების ხანძრები და დივალის ფოიერვერკები, რაც იწვევს ნიუ დელის მწვავე კატეგორიაში გადასვლას”, – ნათქვამია მოხსენებაში.

წლიური და სეზონური ტენდენციის ანალიზი ეფუძნებოდა ამ ქალაქებში ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის მონიტორინგის 137 სადგურის მონაცემებს 2019 წლის 1 იანვრიდან 2021 წლის 30 ნოემბრის ჩათვლით.

ანუმიტა როუჩორდჰურიმ, კვლევისა და ადვოკატირების (CSE) აღმასრულებელმა დირექტორმა, თქვა: „უფრო პატარა ქალაქებშიც კი დაბინძურების ხარისხი ისეთივე ცუდი ან უარესია, როგორიც დელიშია. ეს მოითხოვს სწრაფ და მასშტაბურ ქმედებას ყველა დიდი რეგიონის დაბინძურების ძირითადი სექტორებისგან.“

კვლევებმა აჩვენა, რომ ქალაქებს, როგორიცაა ვრინდავანი, აგრა და ფიროზაბადი (ყველა UP-ს წევრია), აქვთ შედარებით დაბალი წლიური PM2.5 ნაწილაკების საშუალო დონე, ვიდრე დელის. მაგრამ 2021 წლის ზამთრის დასაწყისში მათი ყოველკვირეული საშუალო PM2.5 დონე აღემატებოდა დელისას.

ეროვნული დედაქალაქის რეგიონსა (NCR; მოიცავს დელისა და 26 სხვა ქალაქს მიმდებარე შტატებიდან) და უტარ პრადეშში ინტენსიური სმოგის ყველაზე ხანგრძლივი პერიოდი დაფიქსირდა. ქალაქებში, უმრავლეს დღეებში, აღირიცხებოდა  ჰაერის ხარისხის ინდექსი „ძალიან ცუდად“ და “მწვავედ”. ამ სავალალო სიას არ ჩამორჩებოდა ასევე ჰარიანას ქალაქები. მოხსენებაში ნათქვამია:

• ღაზიაბადი იყო სიის სათავეში ნოემბრამდე. აქ 108 დღის განმავლობაში ჰაერის ხარისხი ფიქსირდებოდა „ძალიან ცუდ“ და „მწვავე“ კატეგორიაში.
• დელიში დაფიქსირდა 94 დღე, როდესაც ჰაერის ხარისხი “ძალიან ცუდ” ან “მძიმე” კატეგორიას აღწევდა.
• ჰარიანას ქალაქებმა ფარიდაბადმა და გურუგრამმა NCR-ის ფარგლებში დააფიქსირეს 75 და 73 დღე “ძალიან ცუდ” და “მძიმე” კატეგორიაში.
• UP ქალაქებში NCR-ის გარეთ, მათ შორის კანპურში, დაფიქსირდა 73 დღე “ძალიან ცუდ” და “მძიმე” დონეებზე; ლუკნაუს ჰქონდა 68 დღე და აგრას 57;
• პატარა ქალაქშიც კი, როგორიცაა ჰისარია, 2021 წელს დაფიქსირდა ჰაერის „ძალიან ცუდი“ და „მძიმე“ ხარისხი 74 დღეს.

დელიში ურბანული დაბინძურების საშუალო წლიური კონცენტრაცია უფრო დაბალი იყო, ვიდრე UP-ის ზოგიერთ ქალაქში. მთელი წლის განმავლობაში ეს ორი შტატი ყველაზე დაბინძურებული რეგიონების სიაშია.

კვლევების მიხედვით, 2021 წელს ღაზიაბადი (110 მიკროგრამი კუბურ მეტრზე PM2.5) იყო ყველაზე დაბინძურებული ქალაქი რეგიონში, ხოლო მორადაბადი (96 მკგ/მ3 PM2.5) იყო ყველაზე დაბინძურებული NCR-ს გარეთ.

მუსონური თვეები ყველაზე სუფთაა რეგიონში, მაგრამ ზამთრის დადგომასთან ერთად შესწავლილი ქალაქების უმეტესობაში ჰაერის ხარისხი სწრაფად უარესდებოდა.

ნოემბრისთვის ქალაქების უმეტესობამ დაკარგა უპირატესობები, რაც მოჰყვებოდა გახანგრძლივებულ მუსონს. მუსონის დონეებზე გაუარესება ყველაზე სწრაფი იყო უტარ-პრადეშში, სადაც PM2.5 კონცენტრაცია ნოემბერში 5.4-ჯერ გაიზარდა და 151 მკგ/მ3-ს მიაღწია.

ძირითადი ეჭვმიტანილები

გავრცელებული დაბინძურების წყაროები მთელ რეგიონში: ღეროების წვა, სამრეწველო და სატრანსპორტო საშუალებების გამონაბოლქვი, პიროტექნიკის გამოყენება დივალის დროს.

პენჯაბში დაფიქსირდა ხანძრების ყველაზე მეტი რაოდენობა 2021 წელს. ოქტომბრისა და ნოემბრის განმავლობაში 76,518 ხანძრი იყო. ჰარიანში დაფიქსირდა ხანძრის 11,015 შემთხვევა, UP-ში – 5,187, რაჯასტანში – 2,466 და დელიში – 52.

დამწვარი ბიომასის რაოდენობა ასევე ყველაზე მაღალი იყო პენჯაბში (7,9 მეგავატი). მას მოჰყვა რაჯასტანი 6,3 მეგავატით, ჰარიანა – 5,5 მეგავატი, UP – 3,6 მეგავატი და დელი – 1,3 მეგავატი.

2012 წლიდან, როცა მონიტორინგი დაიწყო, პენჯაბში აღმავალი ტენდენცია დაფიქსირდა, როგორც ხანძრის რაოდენობაში, ასევე FRP-შიც. სხვა შტატებში, მიუხედავად იმისა, რომ ეს მაჩვენებლები შემცირდა, ხანძრის რაოდენობა გაორმაგდა ჰარიანაში და სამჯერ გაიზარდა რაჯასტანში.

აზოტის დიოქსიდის (NO2) დონის მკვეთრი მატება, რომელიც ძირითადად გამოწვეულია მანქანების ემისიებით, ასევე დაფიქსირდა რეგიონში ნოემბრის, ოქტომბრისა და სექტემბრის განმავლობაში.

UP-ის ქალაქების, NCR-ის გარეთ, მონაცემებმა აჩვენა NO2-ის დონის 3.7-ჯერ ზრდა სექტემბრიდან ნოემბრამდე. NCR ქალაქებში ორჯერ გაიზარდა; პენჯაბსა და რაჯასტანში გაიზარდა 2,5-ჯერ, ჰარიანას ქალაქებში – 2,8-ჯერ.

სამრეწველო დაბინძურების გავლენა ჰაერის ხარისხის გაუარესებაზე აჩვენა იმან, რომ ინდუსტრიული ქალაქები დაბინძურებული იყო მუსონის დროსაც კი, როდესაც რეგიონის დაბინძურების საერთო დონე დაბალი იყო.

კვლევის თანახმად ყველაზე დაბინძურებული ქალაქები იყო: მანდი გოვინდგარი (43 მკგ/მ3) პენჯაბში, იამუნა ნაგარი (52 მკგ/მ3) ჰარიანაში, ბჰივადი (57 მკგ/მ3) NCR-ში, მორადაბადი (53 მკგ/მ3) UP-ში და ჯოდპური (51 მკგ/მ3) რაჯასტანში.

დივალიმ, რომელიც ყოველწლიურად აბინძურებს ჰაერს დელიში, ჰაერის ხარისხის ინდექსი ტოქსიკურ დონემდე აწია. ანალიზის თანახმად, წელს გავლენა განსაკუთრებით დამღუპველი იყო.

წინ დიდი გზაა

ანალიზი გვეხმარება ჩრდილოეთ შტატებში დაბინძურების პროფილის გაგებაში, თქვა ავიკალ სომვანშიმ.

ანალიზმა აჩვენა, რომ ზამთრის დაბინძურების ზრდა ყველა რეგიონში ერთდროულად მიმდინარეობდა, მაგრამ უფრო დიდხანს გაგრძელდა დელიში, NCR-სა და UP-ში. “რაჯასტანში შედარებით ნაკლებად დაბინძურებული ჰაერი დაფიქსირდა ზამთრის დანარჩენ პერიოდში.” თუმცა, არსებობს მკაფიო მტკიცებულება იმისა, თუ რამდენად გავრცელებული პრობლემაა ეს, წერენ ავტორები.

მკვლევრები მოუწოდებენ, რომ ყველა სახელმწიფომ დაუყონებლივ და ჰარმონიზებულად იმოქმედოს. ზომები ფოკუსირებული უნდა იყოს „მრეწველობასა და ელექტროსადგურებში სუფთა საწვავსა და ტექნოლოგიაზე წვდომაზე, საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მასიურ გაზრდაზე, საფეხმავლო და ველოსიპედის ინფრასტრუქტურასა და გაძლიერებულ მუნიციპალურ სერვისებზე ნარჩენების სრული სეგრეგაციისა და გადამუშავებისთვის“, – განაცხადა როიჩოუდჰურმა.

სტატიაზე მუშაობდა : ქეთო გობრონიძე და ანუკი კვეკვესკირი

წყარო : www.downtoearth.org.in