ბრიტანეთში ცდილობენ, „ელას კანონის“ კანონპროექტით სუფთა ჰაერის უფლება დაამკვიდრონ

• „ელას კანონი“ როგორც ვალი 9 წლის ელა კისი–დებრას წინაშე, რომელიც ჰაერის დაბინძურებისგან გამოწვეული ასთმით გარდაიცვალა
• ჯანდაცვის სამინისტროს მოხსენების მიხედვით 1952 წლის ლონდონის ერთკვირიანი სმოგის გამო დაახლოებით 4,000 ადამიანი დაიღუპა
• დიდი ბრიტანეთის წლიური სიკვდილიანობა შეფასებულია 28,000-დან 36,000-მდე, ხოლო გლობალურად ეს დაახლოებით 7 მილიონია

ახალი კანონი სუფთა ჰაერის შესახებ ძალაში შევიდა მას შემდეგ, რაც მწვანეთა პარტიის წარმომადგენელმა ჯენი ჯონსმა კერძო წევრების კანონპროექტებისთვის ლორდთა პალატის კენჭისყრაში პირველი ადგილი მოიპოვა.

„ელას კანონი“ როგორც ვალი 9 წლის ელა კისი–დებრას წინაშე, რომელიც ჰაერის დაბინძურებისგან გამოწვეული ასთმით გარდაიცვალა. კანონპროექტი დაადგენს უფლებას სუფთა ჰაერზე და შექმნის კომისიას მთავრობის ქმედებებისა და პროგრესის გასაკონტროლებლად. ის ასევე შეუერთდება შიდა და გარე ჰაერის დაბინძურების პოლიტიკას კლიმატის საგანგებო სიტუაციებთან საბრძოლველად და მოიცავს უახლესი მეცნიერების ყოველწლიურ მიმოხილვას.

ჯონსმა თქვა: „ლამაზი გარემოს ქონა მხოლოდ ეკოლოგიისა და მეცნიერების საკითხი არ არის, ეს სოციალური სამართლიანობის საკითხია. სუფთა ჰაერის (ადამიანის უფლებების) კანონპროექტი დიდი ბრიტანეთის კანონმდებლობაში ადამიანის ჯანსაღ ჰაერზე ხელმისაწვდომობის უფლებას დააკანონებს.

დიდი ბრიტანეთის პირველი სუფთა ჰაერის აქტი ძალაში შევიდა როგორც კერძო წევრის კანონპროექტი, რომელიც დეპუტატ ჯერალდ ნაბაროს მიერ იქნა წარდგენილი. ნაბაროს კანონპროექტის საფუძველი გახდა ჯანდაცვის სამინისტროს მოხსენება, რომლის მიხედვითაც 1952 წლის ლონდონის ერთკვირიანი სმოგის გამო დაახლოებით 4,000 ადამიანი დაიღუპა. სიკვდილიანობა ვიქტორიანული ქოლერის აფეთქებისა და ბლიცკრიგის ყველაზე ცუდ პერიოდს აღემატებოდა.

პოლიტიკურად ჯონსსა და ნაბაროს საერთო არაფერი აქვთ, მაგრამ ჯონსის კანონპროექტი დროულია, როდესაც დაახლოებით 4,000 ლონდონელი ყოველწლიურად დაბინძურებული ჰაერის ჩასუნთქვით იღუპება. დიდი ბრიტანეთის წლიური სიკვდილიანობა შეფასებულია  28,000-დან 36,000-მდე, ხოლო გლობალურად ეს დაახლოებით 7 მილიონია.

ნაბაროს კანონპროექტის შემდეგ, ათასობით კვლევამ დაადასტურა ჰაერის დაბინძურებით გამოწვეული ჯანმრთელობის ზიანი, ან დაგვანახა სუფთა ჰაერით მიღებული სარგებელი.

დოქტორმა მარია ნეირამ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის დირექტორმა თქვა: „ჩვენ გვაქვს აბსოლუტური მტკიცებულება იმისა, რომ ჰაერის დაბინძურება ვნებს ჯანმრთელობას, ვიდრე მტკიცებულებები ზემოქმედების შესამცირებელი ქმედებების გასამართლებლად. თქვენ შეგიძლიათ, წარმოიდგინოთ რაოდენობა იმ სიცოცხლეებისა, რომელთაც ჩვენ გადავარჩენთ“.

ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესება შეამცირებს სამუშაო დღეების გაცდენით გამოწვეულ ხარჯებს და დაზოგავს ჯანდაცვის ეროვნული სამსახურისთვის გათვალისწინებულ თანხებს. ჯონსის კანონპროექტის პარალელურად მთავრობა დიდ ბრიტანეთში ნაწილაკებით დაბინძურების საკუთარი მიზნებით გათვალისწინებულ მიმოხილვებს ითხოვს. 2040 წლის ეს მიზნები ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მიერ 2005 წელს შემუშავებულ გაიდლაინებს ესადაგება. გარდა ამისა, შემოთავაზებულია ნაწილაკებით დაბინძურების საშუალოდ 35%-ით შემცირება. მთავრობის ანალიზის თანახმად, ამ ქმედებებისგან მიღებული სარგებელი ჰაერის გაწმენდისთვის დახარჯულ თანხას 5-ჯერ გადააჭარბებს.

სტატიაზე მუშაობდა : ანა კვეკვესქირი

წყარო : www.theguardian.com