უნახშირბადო საწვავის მოპოვება ტბებიდან ენერგიის საწარმოებლად საჭირო მეთანის წყარო შეიძლება ტბები იყოს
ტბებში დიდი რაოდენობით მეთანი ინახება. ახალი ანალიზის მიხედვით, გარემოს მკვლევარები გვთავაზობენ გზებს როგორ შეიძლება მეთანოლის როგორც ენერგიის წყაროს მოპოვება-გამოყენება.
ნახშირორჟანგი (CO2) არსებული კლიმატის კრიზისის განხილვისას მთავარი თემაა. სათბური აირის მეთანი ნაკლებად ცნობილია და კიდევ უფრო ნაკლები ცნობადობისაა ატმოსფეროში. მისი პოტენცია ხელი შეუწყოს გლობალურ დათბობას ჯამში 80-იდან 100 პროცენტამდეა.
ადამიანის ქმედებებით გამოწვეული მეთანის ნახევარზე მეტი ზეთის წარმოებასა და სასოფლო-სამეურნეო სასუქებს ეკუთვნის, მაგრამ აირი, ასევე წარმოიქმნება მიკრობების მიერ ბიომასის დაშლისას, მაგალითად ტბებში.
მათ მიერ ჩატარებულ უახლეს კვლევით სამუშაოში შვეიცარიაში მდებარე ბეისელის უნივერსიტეტის მკვლევარები აღწერენ ტბებიდან და სხვა ბუნებრივი წყლის რესურსებიდან მეთანის გამოყენების პოტენციურ და თეორიულ შესაძლებლობებს მდგრადი ენერგიის საწარმოებლად.
ტბებსა და წყალსატევებში არსებული მეთანი გლობალური, ბუნებრივი მეთანის დაახლოებით მეხუთედს უდრის. “ეს რიცხვი თეორიულად საკმარისი იქნება მსოფლიო ენერგიის საჭიროებებისთვის.” თქვა მაჩე ბარტოსივიჩმა, ბეისელის უნივერსიტეტის გარემოს მეცნიერებებში სადოქტორო ხარისხის დამცველმა.
ტბები განუწყვეტლივ იწოვენ ნახშირორჟანგს ატმოსფეროდან ფიტოპლანკტონის ზრდის საშუალებით. მიკრობები ნახშირბადს მეთანად გარდაქმნიან, როდესაც ბიომასას აწარმოებენ. ამ გზით მეთანში დარჩენილი ნახშირბადი ჟანგვის დროს ბუნებრივ ციკლს ინარჩუნებს. წიაღისეული საწვავი ნაწილობრივ შესაძლოა ჩანაცვლდეს “ბუნებრივი” განახლებადი მეთანით. მეთანის გაზი მოიხმარება გაზზე მომუშავე ელექტროენერგიის გამომამუშავებელ ელექტროსადგურებში და თხევადი მეთანოლის სახით ის საწვავად გამოიყენება.
ტბები როგორც ენერგიის დიდი მარაგი
სტატიაში აღწერილი იდეა სავსებით ახალი არაა: 2016 წლის შემდეგ, გენერატორების პირდაპირი დახმარებით რუვანდასა და კონგოს რესპუბლიკას შორის არსებულ ტბა კივუდან მეთანი 260 მეტრი სიღრმიდან ამოიღეს, გაასუფთავეს და ენერგიის წყაროდ მოხმარება დაიწყეს.
“ტბის ფსკერზე დიდი რაოდენობით მეთანი წარმოიქმნება და მისი კონცენტრაცია 100ჯერ უფრო მაღალია ვიდრე ჩვეულებრივ ტბებში.” ხსნის ბარტოსივიჩი.
მეთანის ნაკლებობის გამო მისი მოპოვება უბრალო ტბებიდან ტექნიკურად რამდენიმე წლის წინაც კი რთული იყო, მაგრამ ახალი პოლიმერული მასალისგან დამზადებული მიკრო-პორებიანი მემბრანები საშუალებას აძლევენ აირს უფრო ეფექტურად იყოს განცალკევებული წყლისგან.
მკვლევარებმა ამ მხრივ პირველი ოფიციალური შეთავაზებები გააკეთეს: ჰიდროფობიური ნახშირბადის მოსაშორებლის გამოყენებით მეთანის შემცველი აირის ნარევი შეიძლება გამოცალკევდეს კონცენტრირებული წყლისა და მეთანისგან. ცეოლითები განსაკუთრებით მორგებული არიან ნიადაგის განოყიერებისთვის, რადგან კრისტალურ ნივთიერებებს აირის შეწოვა და გამოშვება შეუძლიათ.
პოტენციური პოზიტიური შედეგები ეკოსისტემებზე
ბარტოსივიჩის თქმით, ამ ტექნოლოგიის მიზანი იყო მოლაპარაკების დაწყება ასეთი ტექნოლოგიის პოტენციის, რისკების და პროდუქტიულობის შესახებ. „აქამდე არცერთი კვლევა არ ჩატარებულა ტბებიდან მეთანის მოპოვების ეფექტურობაზე, მაგრამ ჩვენი ახლანდელი გაგებით უარყოფითი ეფექტების დანახვა არ შეგვიძლია. მიუხედავად ამისა, ზედმეტი ნახშირბადის მოშორებით შეიძლება ხელი შეეშალოს ფილოპლანკტონის წარმოქმნას და შეამციროს ბუნებრივი სათბურის აირის გამოყოფა ტბებიდან“. იგი ამბობს, რომ ამ თეორიის პრაქტიკაში გამოყენებამდე მეტი სამუშაოა ჩასატარებელი, მაგრამ დარწმუნებულია რომ ეს თეორია ერთ დღეს მნიშვნელოვან წვლილს შეიტანს სასურველ კლიმატის მდგომარეობამდე მიღწევაში.
სტატიაზე მუშაობდა : გიორგი შაქარაშვილი და სალომე აბუაშვილი