კანარის კუნძულებზე ახალი ტიპის, მომწამვლელი დამაბინძურებელი „პლასტიტარი“ აღმოაჩინეს
- მეცმიერებმა კანარის კუნძულებზე ახალი ტიპის დამაბინძურებელი „პლასტიტარი“ აღმოაჩინეს, რომელიც მიკროპლასტმასასა და ფისის ბურთულებისაგან შედგება
- მკვლევრების ვარაუდით, მსგავსი დამაბინძურებელი იქნება მსოფლიოს სხვა რეგიონებშიც
- პლასტიტარის გადაყლაპვის შედეგან ზღვის ორგანიზმები იღებენ შინაგან დაზიანებასა და ანთებას
ოკეანეების პლასტმასათი დაბინძურება, მიკროპლასტმასა, ნავთობის ჩაღვრა – ყველა ეს მოვლენა თავისთავად კრიზისულიათ. თუმცა კანარის კუნძულების მკვლევრებმა ახალი ტიპისთვის დამაბინძურებლისათვის, რომელიც კვლევებისას აღმოაჩინეს, ახალი ტერმინი გამოიგონეს – „პლასტიტარი“. მეცნიერების თქმით, პლასტიტარი კანარის კუნძულების სანაპირო წყლებში უხვად ხვდებათ. ის შედგება მიკროპლასტმასასა და ფისის ბურთულებისაგან, რომელსაც ოკეანეებში ნავთობის ჩაღვრის შემდეგ პოულობენ.
„ბუნებაში პლასტმასა უკვე აღარ შემოიფარგლება მიკროპლასტმასათი და ბოთლებით ოკეანეებში“, განუცხადა ინტერვიუში The Guardian-ს ტენერიფეზე მდებარე ლა-ლაგუნას უნივერსიტეტის ანალიზური ქიმიის კათედრის დოცენტმა, ხავიერ ერნანდეს-ბორხესმა. მან მოიგონა ტერმინი „პლასტიტარი“. „ახლა უკვე ახალი დამაბინძურებელი წარმონაქმნი გვაქვს, რომელიც პლასტმასასა და ნავთობს აერთიანებს“.
მეცნიერებმა პლასტმასას ნაწილაკებიანი ფისის ბურთულები პირველად ორი წლის წინ შენიშნეს და ახლა ამ საგანგაშო აღმოჩენის შესახებ ჟურნალ Science of the Total Environment-ს შეატყობინეს. ეს მორიგი აღმოჩენაა პლასტმასას იმ დამაბინძურებლებს შორის, როელსაც მსოფლიო ოკეანეში ვხვდებით. მათ შორისაა პიროპლასტმასა (წვის შედეგად გამდნარი პლასტმასას ქვისებრი წარმონაქმნები) და პლასტიგლომერატი (მდნარი პლასტმასას, ბაზალტური ლავისა და სანაპირო დანალექი ქანების შენაერთები).
რაც შეეხება ახლად აღმოჩენილ პლასტიტარს, ის წებოვანი, შესქელებული ფისის ბურთულებისგან შედგება, რომელიც ოკეანეში ნავთობის ჩაღვრის შედეგად წარმოიქმნება და პლასტმასას ნაწილებს იზიდავს.
„ის პლასტილინივით მოქმედებს“, ახსნა ერნანდეს-ბორხესმა, „როდესაც ზღვის ტალღები პლასტმასას სანაპირო კლდეებზე ახეთქებს, მისი ნაწილაკები ფისის ბურთულებს ეწებება“.
შედეგად, ფისი სქელდება და ახალ წარმონაქმნს ქმნის, რომელიც ნავთობპროდუქტებისგან, პლასტმასას ნაწილაკებისა და სხვა შენაერთებისაგან შედგება.
მკვლევრებმა პლასტიტარი კანარის არქიპელაგის რამდენიმე კუნძულზე აღმოაჩინეს და ვარაუდობენ, რომ მსგავსი სიტუაცია იქნება დედამიწის სხვა რეგიონებშიც. პლასტმასას ფრაგმენტები ძირითადად პოლიეთელენისგან, პლასტმასას ყველაზე გავრცელებული სახეობისგან, შედგებოდა. პოლიეთელენი პრაქტიკულად ყველაფრის საწარმოებლად გამოყენება, შეფუთვებითა და პარკებით დაწყებული, სარეცხი საშუალებების ბოთლებითა და რძის პროდუქტების შესანახი ტარათი დასრულებული. აგრეთვე, ის შედის ჭურჭლის, საბავშვო სათამაშოების და სხვა ყოველდღიური გამოყენების საყოფაცხოვრებო ნივთების შემადგენლობაშიც.
პლასტიტარის შემადგენლობა მეცნიერებში ბადებს ეჭვს ოკეანეთა გარემოს პოტენციურ მომწამლავ გატუტოვნებაზე.
„გუდრონის შემადგენლობაში შემავალი პოლიციკლური არომატიზებული ნახშირწყალბადი მედეგი ორგანული დამაბინძურებელია, რომელიც რთულად იშლება და ახასიათებს საშუალოდან ძლიერ დონემდე მწვავე მომწამვლელობა ზღვის ორგანიზმებისათვის. გარდა ამისა, ის უარყოფითად მოქმედებს ენდოკრინულ სისტემაზე და, ასევე, კანცეროგენურია,“ – გვაფრთხილებენ კვლევის ავტორები. „პლასტმასასა და ნავთობპროდუქტების ეს ნაზავი ორმაგ საფრთხეს წარმოადგენს ზღვის ეკოსისტემისათვის და უცნობია მისი ზემოქმედების შედეგი გარემოზე, რადგანაც შესაძლოა, ზღვის ფაუნის წარმომადგენლებმა ეს ბურთულები ჩაყლაპონ, კუჭ-ნაწლავში გაეჭედოთ და სხვა მნიშვნელოვან შედეგებთან ერთად, ამან გამოიწვიოს შინაგანი დაზიანებები, ოქსიდაციური სტრესი და ანთებით პროცესი“.
კვლევის ავტორები ხაზგასმით აღნიშნავენ, რომ საჭიროა მეტი კვლევა, რათა ზუსტად გაირკვეს, რა საფრთხეს შეიცავს ამგვარი ახალი ტიპის დამაბინძურებელი ოკეანეებისა და ზღვების ბინადრებისთვის.
სტატიაზე მუშაობდა : ლილიან მეტრეველი და ვალერი გელოვანი
წყარო : www.ecowatch.com